Klimaat is hot en wordt nog hotter. Iedereen buitelt over elkaar heen met waarschuwingen over de mogelijke gevolgen van een veranderend klimaat en een temperatuurstijging. Vanmorgen ook weer in dit bericht: zeespiegelstijging, hogere dijken, bredere rivieren. Ga maar door.
Maar wat ik echt mis is de notie dat een zeespiegelstijging zal leiden tot een omkering van rivierstromingen. Een overweging die ik vijftien jaar geleden al opvoerde in een internetnieuwsgroep, maar werd weggewoven als niet relevant. Nu voer ik hem opnieuw op: bij een zeespiegelstijging zal Nederland op termijn vanaf de andere kant overspoeld worden.
Nu stromen de rivieren gewoon naar zee, zoals het altijd was en zoals het hoort. Maar als de zeespiegel genoeg stijgt, zal het rivierverval omkeren.
Communicerende vaten
In de hete zomer van 2018 hebben we al zoiets in het klein gezien. Door de droogte en het enorme neerslagtekort waren de rivieren vervallen tot kleine stroompjes. Hun tegendruk was te klein geworden, waardoor zeewater het binnenland kon instromen en er verzilting ging optreden. Sluizen gingen om die reden dicht: het zoute zeewater moest worden tegengehouden.
Dat zal straks met een stijgende zeespiegel standaard worden. De druk van het zeewater zal stijgen tot het peil dat de rivieren niet genoeg tegendruk meer kunnen bieden. Het rivierverval zal dan eerst wegvallen en dan omdraaien naar het achterland en de zee zal dan naar binnen stromen.
Sluizen
Maar dan kun je de sluizen toch sluiten?
Ja, dat kan. Maar er speelt nog een andere factor. Rivieren bestaan bij de gratie van regen- en smeltwater. De Rijn bijvoorbeeld ontspringt in de Alpen waar in het voorjaar massale afsmelt plaatsvindt en het smeltwater in de rivier verdwijnt: de gevallen sneeuw moet toch ergens heen. In de Rijn dus.
Al dat water komt dan deze kant op. Maar met gesloten sluizen om de zee buiten de deur te houden, heeft al dat rivierwater geen kant om op te gaan en zal het achterland overspoelen. Wie herinnert zich niet de overstromingen in Limburg en de Bommelerwaard? Die situatie krijg je dan opnieuw, omdat de aanvoer te groot is en de afvoer niet mogelijk.
Er zijn dus twee mogelijkheden: of de sluizen zijn dicht ter bescherming tegen de zee, en het rivierwater zal in het achterland een andere uitweg zoeken, óf de sluizen blijven open om het rivierwater ruimte te geven, maar dan zal zeewater vanaf de ene kant het achterland binnendringen, en regen- en smeltwater vanaf de andere kant naar zee willen blijven stromen. Die twee komen elkaar dus ergens tegen in het achterland.
In beide gevallen heeft het water geen andere keuze dan over de dijken te gaan en de omgeving te overspoelen.
Je kunt dan wel dijken bouwen en verder ophogen, maar het water komt dan van de andere kant! Het rivierwater zal toch ergens heen moeten. Het rivierpeil zal stijgen tot boven de dijken en het achterland overstromen. En inderdaad, je kan dijken ophogen, maar hoe hoog? Uiteindelijk is dat uitstel van executie. Oei, dat klinkt zwaar, maar zo is het wel.
Uiteindelijk heb je in het beste geval nog een mooi duinenrijtje dat aangeeft waar ooit de Nederlandse kustlijn zich bevond. Of misschien moet ik zeggen, is dat wel het ergste geval.
En dat is een blinde vlek in al die voorspellingen. Niemand ziet en voorspelt een naderend conflict met rivierwaterafvoer. Of wil dat zien.
Of wordt dát bedoeld met plan B? Zeg dat dan!