“Als je de media controleert, controleer je de informatie. Als je de informatie controleert, controleer je de geesten.” Dat wist Joseph Goebbels al heel vroeg. Als minister van Volksvoorlichting en Propaganda in Nazi-Duitsland beheerste hij ten slotte alle media: pers, radio en film, alsook de kunstwereld.
Met nauwelijks verholen amusement bekeek ik de laatste weken de fittie tussen Fox presentator Tucker Carlson (Tucker, what kind of a name is that?? That’s a dog’s name!) en de Nederlandse historicus Victor Bregman. Fox News is een conservatieve neoliberale nieuwszender, Bregman zat in Carlson’s programma en haalde het in zijn hoofd om de belastingontwijking van de elite ter sprake te brengen en Carlson te verwijten juist dát onderwerp stelselmatig te vermijden. Het tast Tucker’s verdienmodel aan (“you’re a millionaire funded by billionaires, and that’s the reason why you are not talking about these issues”) … waarop Carlson een puberale scholier werd en met achterlating van schuttingtaal ballistic ging. Er werd een open zenuw geraakt. Zie het item hier. En Bregman is een instantheld voor mij. Hij zegt het zoals het is.
Terwijl ik over deze fittie nadacht, realiseerde ik mij dat er in de loop der jaren een grijze tweede, nagenoeg onzichtbare onderwereldeconomie is ontstaan waarin heel wat geld circuleert, en waarvoor een complete infrastructuur is opgetuigd om die onderwereldeconomie enerzijds vanuit de bovenwereldeconomie te voeden en anderzijds in stand te houden. Geld dat door hardwerkende mensen wordt verdiend (maar het nauwelijks krijgen) en dat door schimmige constructies wordt gelegaliseerd (het is niet verboden, dus dan mag het!). Denk aan de bonuscultuur. Denk aan de steeds hogere salarissen van de toplaag. Denk aan obscuur declaratiegedrag, ook door de toplaag. Denk aan de constructies waarmee geld van land naar land wordt gesluisd, en door machinaties aan het zicht van de fiscale regimes wordt onttrokken. Denk bijvoorbeeld aan de Panamapapers. Denk aan de bancaire witwaspraktijken. Denk aan de opgeleukte bedrijfsjaarverslagen die door de helemaal niet zo onafhankelijke bedrijfsaccountant worden goedgekeurd. Denk aan de opgeleukte bedrijfsjaarverslagen die door welwillende accountsbureaus voor hun vriendjes worden goedgekeurd. Tjonge, er is een hele waslijst. Het zijn geen toevallige incidenten meer. Nou, het gaat steeds om geld en meer geld, en die mensen aan de knoppen maken vervolgens wel goede sier met al dat gesjacher.
Aan de andere kant stijgen de belastingen voor de gewone man. En de tarieven. En de arbeidstijd. En de arbeidsdruk. Lonen lager: race naar de bodem. Pensioenen staan onder druk. Geld wordt door bezuinigingen aan de maatschappij onttrokken. De verzorgingsstaat wordt afgebroken. Kwaliteit van leven gaat omlaag. Dat geld wat in de bovenwereld wordt verdiend en gespaard, wordt in de duistere constructiemist doorgesluisd naar de onderwereld. Het moet ergens vandaan komen.
Nu moet elke onderwereld contact hebben met de bovenwereld. Dat is noodzakelijk. Altijd zit er ergens wel minimaal een contactpunt met de zichtbare economie. Dat geld moet immers ergens vandaan komen, en mensen leven nu eenmaal en die willen goede sier maken met wat ze hebben. Die willen pronken. Er moet aansluiting zijn met de bovenwereld. En daarmee moet er begrip zijn in die bovenwereld. Die onderwereld is dan wel nagenoeg onzichtbaar, maar wat er zichtbaar is moet wel te verantwoorden zijn.
En wat is het beste middel dan de media?
Uit de kritiek van Bregman blijkt een mediacultuur van helemaal niet zo onafhankelijke journalistiek. Een mediacultuur die niet objectief is, die niet onbevooroordeeld is, en die helemaal niet van openbaarmaking houdt, maar wel van verzwijgen van onwelgevallig nieuws en selectief doseren van goedgekeurde informatie om de geesten van de ontvanger in een bepaalde gewenste richting te sturen en te houden.
En dan krijg je het reclameprincipe. Als je iets maar vaak genoeg vertelt en herhaalt geloven de mensen alles. Joseph Goebbels wist dat al. Inmiddels is de maatschappij, ook die in Nederland(!) doordesemd van niet zo onafhankelijke media, die, gestuurd door de afhankelijkheid van reclamegelden, liever issues weglacht met taalspelletjes en liever de spijkerbroeken en autobanden van artiesten bespreekt… dan de zaken waar het werkelijk om draait. Namelijk het verval van de maatschappij, het verval van de zorg (kapotbezuinigd, waar is dat geld heen?), het verval van het onderwijs (kapotbezuinigd, waar is dat geld heen), de verlaging van het intellectueel niveau, de ontmanteling van de verzorgingsstaat (waar is dat geld heen?), en de vermeende groei en bloei van de economie. Dat geld van die economie, nou, dat zie je niet (waar gaat dat geld heen?) Waarom ziet de hardwerkende mens daar nauwelijks iets van terug? Het wordt namelijk steeds onttrokken uit de bovenwereld en verdwijnt uit het zicht. Maar dat wordt nauwelijks gezegd. Pas sinds kort worden mensen als Victor Bregman geciteerd en is er meer aandacht.
Na vele jaren van herhaling krijg je dan dat de politiek is doordesemd en doortrokken van deze mediacultuur en braaf de mantra’s herhaald die ze wordt verteld. Want ze weten niet beter. Sinds de jaren 90 zijn nagenoeg alle partijen op elkaar gaan lijken en vertellen ze deze neoliberale boodschap. En verlagen ze de fiscale toptarieven: die was ooit 72%, toen 60%, toen 52%, nu 51,75% en vanaf 2021 49,5% (huppetee). De lage tarieven gaan natuurlijk omhoog. Verlaging vennootschapsbelasting (huppetee). Verhoging vrijstelling vermogensbelasting (huppetee), verlagen huurwaardeforfait (huppetee), afschaffen divendbelasting (geen huppetee want dat mislukte, maar daar is het laatste woord vast nog niet over gezegd). Brievenbus-BV’s van buitenlandse bedrijven die in Nederland een bezemkast inrichten met een potplant en vervolgens via Nederland massieve taxcuts kunnen genereren… vaak nog met deals met de belastingdienst. (Waar gaat dat geld heen?).
Er is een verzorgingsstaat voor bedrijven en de happy few ingericht terwijl de verzorgingsstaat voor de burger wordt afgebroken. En de politiek danst welwillend mee.
Het gaat om geld voor de happy few, en de media moeten daarbij sturen en de geesten op koers houden. Heb je echter een criticaster in je show die dan onwelgevallige dingen verkondigt… dan flip je, dan wordt je een puberale scholier die gaat schelden en je zendt het interview vervolgens niet uit. Want de boodschap komt niet uit.
Fascisme
En dat, beste mensen, sluit aan met de intro van dit stukje. “Als je de media controleert, controleer je de informatie. Als je de informatie controleert, controleer je de geesten.” Het neoliberalisme is antidemocratisch, een denkwereld van de happy few met een eigen infrastructuur ten behoeve van een eigen grijze schimmige onderwereld om die beide in stand te houden. Het neoliberalisme is eigenlijk fascisme.
En daar moeten we een stop op zetten.