De verkleutering van de maatschappij

door | april 19, 2019

Ik leerde op de Academie voor de Journalistiek – en dat is alweer lang geleden, jaren 80 – dat het gemiddelde niveau van de lezer Mavo 2 was en dalende. Je verhaal komt anders niet aan als je boven dat niveau ging schrijven. Het werd dan te moeilijk en de lezer zou afhaken. Dat wil je natuurlijk niet. Je schrijft niet voor de kat zijn viool. Boodschap was dus: je moet heel eenvoudig schrijven. Geen moeilijke woorden. Korte enkelvoudige zinnen. Maar ik onthield vooral dat ik te maken had met de infantilisering van de maatschappij. Of, als dat te moeilijk is, de verkleutering van de maatschappij.

Ik en mijn groep waren daarover nogal ontsteld. Mavo 2 staat namelijk voor ongeveer 15 jaar, en ja, dat zijn kinderen. De doelgroep opereerde op kinderniveau, en van ons werd verwacht dat we ons maar zouden aanpassen. Ik heb wel begrip voor die stelling, maar ik vind het niet juist. Toen niet en nu niet. Als de doelgroep weigert zich te ontwikkelen, moeten we dan alle pogingen staken om ze iets bij te brengen? Ik vind van niet. Nou ja, op dat moment accepteerde ik die kennis als een gegeven. Ontsteltenis veranderde verder niets aan dat feit, en ik probeerde te leren op de hurken te zitten en mij pipotaal aan te meten.

Even tussendoor

Inmiddels zijn we dertig jaar verder. Ik heb de journalistiek laten vallen. Ik knapte af op het vak. Ik zag het vak veranderen van “Ga naar X toe, schrijf op wat hij zegt en maak daar een verhaal van”, naar “Ga naar X toe, zorg dat die dat zegt, en maak daar een verhaal van!”. Het werd allemaal wat sneller, sensationeler, hijgeriger en sturender. Bovendien bleken mijn hersens niet bereid, of beter, niet in staat, om altijd, 24 uur per dag, zeven dagen per week, de antennes te monitoren. Daar had mijn brein problemen mee. Niet verwonderlijk: in 2011 kreeg ik een diagnose Asperger, dus ja, achteraf niet zo’n verrassing.

Maar die kennis zit er nog wel in. En ik ben nooit die stelling over het gemiddelde en dalende niveau van “de Nederlander” vergeten.

Media

Op basis van die herinnering ging ik maar eens kijken hoe Nederland thans in de media wordt ingeschaald. En het is niet best. Ik wist het al van die verderfelijke reclame: daar word je gewoon toegesproken alsof je debiel bent, met rare filmpjes, dansjes, tekstjes, je ziet bedachte marketingploys, je wordt getutoyeerd alsof je vriendjes bent met mensen die je niet kent, en het wordt allemaal normaal gevonden. Maar het is niet normaal. Maar ja, met de reclame is het vooral een race to the bottom in alles. Het is een belediging voor mijn volwassen geest, en als je jezelf respecteert ook een belediging voor jouw volwassen geest.

Maar reclame kan je nog uitzetten.
Dat doe ik dan ook. Vaak en veel. Opvallend hoeveel reclame er over je heen uitgestort wordt. Onbevlekte ontvangenis… nee daar doen de media niet aan.

Televisie

En als je kijkt naar het reguliere televisie-aanbod (regulier vind ik hier trouwens een bedenkelijk woord..) zie ik het verval en heb ik weinig vertrouwen in de toekomst.

Ik kijk dan nog niet zozeer naar de publieke omroep, maar naar de commerciëlen. Je kan namelijk zeggen wat je wilt van de publieke omroep, maar die houdt nog zekere standaarden aan. Je ziet er arthousefilms, wetenschapskwissen, documentaires, je krijgt informatie en ja… ik kijk er wel graag naar. De aflevering van De Slimste Mens met een vraag over Mussert (“Wat? Wa’s dah? Is dat een plant of een kruid?”) was echter weer wel typerend en niveau-indicatief. Daar schrok ik wel van. En ik geef toe, ik moest toch even lachen. Oh-la-la. Net als met die vrouw in Firstdateshotel die de scheve toren van Pisa niet kende en dacht dat die van pizza’s gemaakt was.

Echt waar. Ik verzin het niet. Hier vanaf 1.45 in het filmpje.

Kauwgum voor de geest

Nee, ik kijk vooral naar de commerciëlen, de RTL-en, de SBS’en (SBS 6 en SBS 9, Veronica, Net 5). Die richten zich vooral op de Grootste Gemene Deler, op de massa van wie ze zich afhankelijk voelen en aan wie ze zich aanpassen. De massa is het kijkvee en dat moet je niet wegjagen. Kortom: het niveau van de massa zie je terug op de commerciëlen. En wat zie je op tijdstippen waar volwassenen geacht worden te kijken, daar dan voorbij trekken? Dus vanaf 20.30 uur?

Je ziet een programmering op primetime met infantiliteit als Leitmotiv. Rare actiefilms, Batmannen, Lethal Weapons (die zal van de zomer wel weer voor de tigste keer worden uitgezonden, tekenfilms (Shrek!). Het gaat maar door.

Primetime hé.
Kinderen horen dan al naar bed te zijn.
En dan zie je hun programmering gewoon worden voortgezet. Eenvoudiger dan eenvoudig. Kauwgum voor de geest. Aanmaaksoepjes waar het water al voor de kijker wordt gekookt en ingeschonken. Instanthappen. Smakeloze en lege TV-dinners. Dat zegt iets over hoe het niveau van de gemiddelde Nederlander wordt ingeschat.

Daar kan je natuurlijk om lachen en je schouders ophalen.
Maar het is eigenlijk heel tragisch.

LinkedIn

Maar okee.
JE HOEFT NIET IN TE SCHAKELEN. Je kan media die je debiliseert vermijden. Je kan ook iets anders kijken. Iets anders doen. Lezen. Film op zetten. Werken. Of je zoekt andere bronnen die je verrijken. Bronnen waarvan je iets opsteekt.

Kan allemaal.

En dan krijg je vorige week bericht over een nieuwe feature binnen LinkedIn, waarmee je bijdragen van anderen kan waarderen. Reactions heet het. Oh, nog even voor de volledigheid: LinkedIn is een social medium gericht op professionals. Het is tegenwoordig van Microsoft. Microsoft heeft LinkedIn in 2016 overgenomen.

En wat krijg je van LinkedIn? Je krijgt een Facebook-achtige set emoji’s in de handen gedrukt, bestaande duimpjes, klappende handjes, hartjes, lampjes (als in idee), en een peinzend koppie (koppie met handje aan de kin). Allemaal in schattige kleurtjes natuurlijk. We zagen zoiets al bij Skype gebeuren toen dat door Microsoft was overgenomen. Zit vol met vrolijke emoji’s die het goed doen in de kinderkamer. Het vroegere MSN had het ook. Hyves was berucht met zijn dansende banaan. Facebook heeft het ook met zijn waarderingstokens, de likes.

Nu LinkedIn ook al.
Sorry hoor, maar het is van een niveau waar je broek van afzakt. In mijn ogen is dit het nieuwste teken van een voortzettende verkleutering van de maatschappij. Probeer je je een beetje af te schermen van gekkigheid, krijg je toch weer ongevraagd een feature in de maag gesplitst die net doet alsof je vijf bent.

Word het niet eens tijd om gewoon nee te zeggen?

Wees aardig voor jezelf en een ander en deel dit!